De opstand van de gematigden
Reageren kan via
Column
Herman Van Rompuy
Erevoorzitter van de Europese Raad.
Hopen is een werkwoord. Ik bedoel daarmee dat we er een inspanning voor moeten doen. Het helpt natuurlijk als er tekenen van hoop zijn waarop we kunnen verder bouwen. We hopen op een betere wereld, op betere mensen, op een beter ik. Alle hoop wordt daartoe herleid.
Mensen voor mensen
In crisistijden komt het beste en het slechtste in de mens naar boven. De Covid-jaren troffen mij door de vele blijken van concrete, spontane solidariteit. Mensen voor mensen, onder meer in en rond de woonzorgcentra. De vaccinatiecentra werden vooral bemand door vrijwilligers die je begeleidden van de ingang tot de uitgang. Toen ze nog een keer werden opgeroepen voor onze zoveelste booster, stonden ze daar weer. Het leven is soms eenvoudig te midden van zijn complexiteit. De overstromingen in Wallonië lokten bij Vlamingen veel initiatieven van solidariteit uit, soms weken na de catastrofe. Te veel mensen in het zuiden van het land zagen Vlamingen tevoren als egoïsten en racisten. Er was een crisis nodig om dat beeld te keren.
Andere waarden
Eén van de vele misrekeningen van Vladimir Poetin was zijn hoop dat de Westerse publieke opinie na verloop van tijd oorlogsmoe zou worden, terwijl de Rus ontbering en vooral gehoorzaamheid gewoon is. Maar na zestien maanden, na hoge inflatie – vooral door de oorlog – blijven de Europeanen de sancties steunen. Het opblazen van stuwdammen en de ontvoering van duizenden Oekraïense kinderen hebben hier het gevoel doen ontstaan dat we in het Westen totaal andere waarden aanhangen. Alleen extreemrechts en extreemlinks steunen de barbarij, maar spreken er liefst zo weinig mogelijk over.
Ja, ‘de meeste mensen deugen’, zoals Rutger Bregman schrijft. Ver van ons, in de jungle van Colombia, nam een meisje van dertien haar lot en dat van twee zusjes en een broer in eigen handen. Hetzelfde gebeurde in Thailand in 2018, toen jonge voetballertjes opgesloten zaten in een grot waar het water steeg. Vrijwilligers en de kinderen zelf gaven niet op en overleefden hand in hand. Hopen is een werkwoord.
Verdraagzaamheid
Nodeloos te zeggen dat er duizenden andere voorbeelden zijn. Er is zeker een doorgeschoten individualisering die velen vastkluistert aan hun smartphone of tablet, te vaak vergiftigd door negativisme. De agressiviteit en het alledaagse gebrek aan respect zijn stuitend.
Waarom moet men kwetsen om zijn mening te geven of van mening te verschillen? Trouwens, de discussies gaan meestal niet over dé waarheid, maar over een hoogst persoonlijke waarheid. De Kerk werd verweten zich het monopolie van de waarheid toe te eigenen. Daartegenover staat het ‘Ieder zijn waarheid’ van schrijver Luigi Pirandello als een soort definitie van verdraagzaamheid. Een andere mening hebben wordt op de sociale media echter snel gekarikaturiseerd als ‘wereldvreemd’ of gewoon dom. Verdraagzaamheid, barmhartigheid en zelfbevraging zijn er ver weg. “De hel, dat zijn de anderen.”
Van goedheid houden
Democratie is precies het omgekeerde. Democratie is conversatie. Dat impliceert ook luisteren, niet alleen luisteren naar mij maar naar iedereen. Wie luistert toont respect. Wie de democratie in vraag stelt – een vijfde van de Belgische burgers –, moet er rekening mee houden dat je zonder democratie alleen mag gehoorzamen of dat je, zoals in Rusland, uit het raam kan worden gegooid. Er is dus nood aan de ‘opstand van de gematigden’, van een wellicht nog zwijgende meerderheid die op een normale manier met mensen wil omgaan, die van goedheid houdt, ook al is ze zelf niet altijd goed. Op hen bouw ik mijn hoop. III
