Tertio

Vandaag verschijnt het jaarrapport van de katholieke Kerk in België. Wie het doorbladert, krijgt allerminst de indruk van een zieltogende Kerk. De krachtige start met vele initiatieven voor de Oekraïense vluchtelingen zet de toon: de christelijke gemeenschap in België blijft een belangrijke motor van solidariteit. Die baseline van levende gemeenschap doordesemt het rapport. Met een evenwichtige mix van initiatieven biedt het een perspectief op de vele domeinen waarin de Kerk actief is. De cijfers, waar journalisten dol op zijn, zijn er uiteraard ook. Niet onverwacht evolueren we alsmaar sneller naar een Kerk die gedragen wordt door leken: het aantal actieve priesters duikt onder de duizend, dat zijn er dik zeshonderd minder dan leken met een mandaat, van wie het aantal in opleiding verdubbelt. We zien ook dat het doopsel een sterkhouder blijft: ongeveer een derde van de nieuwgeborenen ontvangt dit initiatiesacrament. Van een minderheidskerk kun je dus niet echt spreken.

De derde donderdag van november, dit jaar op 16 november, is de Werelddag voor de Filosofie. Filosofie breekt steeds meer uit de universiteitsmuren en heeft een belangrijke plek in de maatschappij, niet in het minst in het onderwijs. Griet Galle leidt toekomstige leraren filosofie op en werkte een didactisch model uit voor het vak. Ze ziet filosofie niet als een bedreiging voor het vak godsdienst: “Het zijn bondgenoten tegen de utilitaire tendens in het onderwijs.”

Het conflict tussen de Kuki- en Meitei-clan in de noordoostelijke Indiase staat Manipur duurt ondertussen al een halfjaar. Zowel leiders van de Kerk als het Europees Parlement spreken zich in niet mis te verstane bewoordingen uit. Maar langs de kant van de Indiase regering blijft het oorverdovend stil.

“We just run this country”, zou het CDA-Kamerlid Joost van Iersel in de jaren tachtig hebben gezegd tegen een buitenlandse collega. Naderhand is daar “we rule this country” van gemaakt, vingerwijzend naar de arrogantie die gepaard ging met de dominantie van de christendemocraten in Nederland. Momenteel spreekt het CDA een pak minder kiezers aan, to say the least. De partij peilt momenteel op vier zetels. Op 150 welteverstaan. Met zo’n score raak je bij ons niet eens in de buurt van de kiesdrempel.

Di 7/11

De grootaartsbisschop van de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk Sviatoslav Shevchuk brengt een vierdaags bezoek aan ons land op uitnodiging van de Commissie van de Bisschoppenconferentie van de Europese Unie (COMECE). Hij ontmoet de Europese bisschoppen en leden van de Europese Commissie. Hij vertelt er over de huidige situatie in zijn land en de rol die de Kerken daarin kunnen spelen.

Genade. Klinkt het woord vandaag ietwat bestoft, de ervaring heeft niets aan herkenbaarheid ingeboet. Psychologe Tine Schellekens (KU Leuven) herstelde het begrip in ere met haar doctoraat Where heaven meets earth. “Met veel schroom”, zegt ze daarover, “want ik wilde het wonder van genade niet kapot rationaliseren of in een definitie vangen.”

Ze zijn nog een vrij nieuw fenomeen, maar ze verschijnen her en der in onze samenleving. Troostplekken worden ze genoemd. Of stilteplekken. Toen aan het begin van de covidpandemie zoveel mensen stierven – vaak alleen en in schrijnende omstandigheden, terwijl familieleden ontzegd werd op een zinvolle manier afscheid te nemen van hun geliefde – groeide een diepmenselijke behoefte die leegte enigszins te vullen. Zo ontstonden nieuwe vormen en plaatsen om te verwijlen bij het verdriet en om de geliefde dode te gedenken. Oorden waar letterlijk ruimte voorzien is voor het verdriet en het gemis. Ruimte die zichtbaar is.

Roberto Calasso (1941-2021) was van beroep lezer. Als uitgever – van de zorgvuldig samengestelde catalogus van zijn eigen uitgeverij Adelphi – en als schrijver laat hij je meekijken over zijn schouder. Hij las onder andere Kafka, de Veda’s en de Griekse mythen. Als notoir polyglot las Calasso ze in hun originele taal. Twee jaar voor zijn dood publiceerde hij Il libro di tutti i libri, Het boek van alle boeken: een lezing van de Thora, “de enige dochter van Jahweh, bijna duizend generaties voor de schepping van de wereld geschreven met zwart vuur op wit vuur”. In mensentaal: de Hebreeuwse Bijbel.

Met About Dry Grasses levert de Turkse regisseur Nuri Bilge Ceylan een van de beste films van het jaar af. Een leraar is zijn idealen aan het verliezen en zwelgt in middelmatigheid. Is er voor hem nog hoop? Dit is een lange film met zware discussies, maar verpakt in een fenomenale beeldtaal.

Kindermisbruik is geen ’privilege’ van de katholieke Kerk. Aart de Zitter woont al drie jaar in Zweden en werkt er als cantor. Hij merkt dat, hoewel in de Zweedse Kerk ook misbruik voorkomt, een meer open moraal rond seksualiteit en de afwezigheid van het celibaat het probleem lijken te beperken.

Nee, uit armoede opstaan is geen kwestie van willen. Vanessa Joos heeft genoeg generatiearmoede gezien om de meritocratische slogans naar de prullenmand te verwijzen. Als student sloot ze zich aan bij ATD Vierde Wereld, een beweging waar armen het woord nemen. Het werd een school voor het leven, waarin ze samen met haar gezin enkele niet-evidente keuzes maakte.