Tertio

“Als God bestaat, zou Hij dit dan in zijn eigen huis laten gebeuren?” Bart Schols stelde die pertinente vraag in De Afspraak aan bisschop Johan Bonny over het misbruik in de Kerk. Dezelfde vraag kun je ook stellen over het huis van de wereld, nu in Gaza opnieuw een gruwelijke oorlog dreigt. Die komt bovenop alle geweld en pijn die mensen elkaar elke dag op kleine en grote schaal aandoen. Zijn al die slachtoffers dan godvergeten?

Eigenzinnig en gedreven: zo zou je socioloog Jan Hertogen kunnen typeren. Ontgoocheld en strijdbaar ook, omdat de Overleggroep Slachtoffers-Kerk, waarvan hij – zelf overlever na misbruik – de resultaten opvolgt, nauwelijks gehoor krijgt in de media. Hertogen blijft aan de weg timmeren, ook op zijn 76ste: “Het verleden kennen om het heden te begrijpen en de toekomst te verzekeren, is altijd het motto van mijn engagement geweest.”

Door de recente gewelduitbarsting in Gaza komt de Israëlisch-Palestijnse kwestie met een klap weer op tafel. Drie pertinente vragen dringen zich op. Welke rol spelen Qatar en Iran in dit verhaal? Hoe kijken Palestijnen vandaag naar de oprichting van de staat Israël? En aan wie is het om vredesgesprekken op te starten?

In de nasleep van de reeks Godvergeten flakkerde, begrijpelijkerwijs, hevige kritiek op de Kerk op. Vaak wordt daarbij een sterk onderscheid gemaakt tussen enerzijds het instituut Kerk en anderzijds het christelijk geloof en de morele boodschap die met dat geloof samenhangt. Voor sommige critici, aangezwengeld door hitsige sociale media, kon geen enkele gezagsdrager in de Kerk nog goed doen. Alleen dissidente stemmen heetten authentiek te zijn. Vooral mensen die niets met de Kerk te maken hebben, vonden het tijd op te roepen tot een aanval op ‘het instituut’. Een beetje hypocriet klonk het dan dat men “het geloof van individuen respecteerde” en “ook wel wist dat veel gelovigen het goed voorhebben”. Toch diende vooral benadrukt hoe oubollig, voorbijgestreefd en verdrukkend de Kerk wel was.

Paus Franciscus heeft op 4 oktober, niet toevallig de feestdag van zijn heilige naamgenoot, de apostolische exhortatie Laudate Deum gepubliceerd. Acht jaar na het verschijnen van de encycliek Laudato si’ focust ook deze ‘aansporing’ op de klimaatcrisis. De boodschap is ingegeven door een grote sense of urgency, nu we volgens de paus “misschien op een breekpunt staan”.

Het was een zomer in blessuretijd. De egel bleef op bezoek komen, schemering na schemering. We aten buiten en vroegen ons af: zal het morgen nog eens kunnen? En de dag erna opnieuw. De buddleja bloeide een tweede en een derde keer en ontving de laatste zespotige klanten van het jaar. We ruimden de zonnebloemen op en plantten een nieuw abrikozenboompje.

De recente uitspraak van de CEO van de VRT over het uitzenden van zondagse eucharistievieringen, kreeg terecht heel wat kritiek. De link die hij daarbij legde tussen de liturgische vieringen en Godvergeten is merkwaardig.

Tegen het machtsmisbruik van clerici, dat ook de voornaamste oorzaak vormt van seksueel misbruik in de Kerk, en het klerikale toedekken ervan, worden nu concrete maatregelen voorgesteld. Dat kan ik alleen maar toejuichen. Maar om de kerkelijke cultuur te veranderen die dit machtsmisbruik in de hand werkt, lijken ook theologisch en spiritueel nieuwe accenten nodig.

Nederlandse van geboorte, moeder van twee, oma van acht en ‘vreugdevriendin’ van velen: Marijke Meinesz-van ’t Hoff (1943) is duidelijk niet onder één hoedje te vangen. Sinds ze 45 jaar geleden neerstreek in Limburg, heeft ze meer dan een steentje bijgedragen aan de pastoraal in haar nieuwe heimat. Marijke is de bezielster van Samen in Vreugde, een beweging die ignatiaanse spiritualiteit handen en voeten geeft, tot in de gevangenis toe.