Digitale Tertio nr. 1.248 van 10 januari 2024

Als het voorbije jaar ons iets leerde, dan is het wel de nood om onze humaniteit te herbronnen. We voelen ons alsmaar onbehaaglijker bij de onoverzichtelijke en bedreigende wereld. Daardoor plooien we ons op onszelf terug. Nationalistische politieke partijen spinnen garen bij die angst, ‘the masters of war’ krijgen weer vrij spel.

John Dickson won met Schurken en heiligen de Prijs voor het Spirituele en Religieuze Boek 2023. De Australische historicus is een buitenbeentje in de academische wereld: hij had een succesvolle rockband en dat merk je aan zijn lessen en toespraken. Dickson is een rasechte performer die met filmpjes en muziek zijn boodschap brengt. “Het christendom heeft ons in het Westen alles gegeven wat ons lief is, ook al maakte het gruwelijke fouten.”

De Protestantse Theologische Universiteit is in september 2023 gestart met een onderzoek naar de relatie tussen het christelijke geloof en grond. Het doel is in dialoog te gaan met christelijke boeren en geloofsgemeenschappen over hun omgang en beleving van het land. Een gesprek met theoloog en projectleider Mirella Klomp en hoogleraar diaconaat Thijs Tromp.

Een nieuw jaar begint, dezelfde ellende houdt aan. Het is moeilijk om met een andere gedachte te kijken naar het wereldtoneel, in het bijzonder de aanslepende oorlog in Oekraïne. De voorbije weken is Rusland een versnelling hoger geschakeld in de bombardementen op een hele resem Oekraïense steden. Het willekeurig of zelfs bewust treffen van burgerdoelwitten is daarbij de norm eerder dan de uitzondering. Wie de Russische geschiedenis kent, weet: in de geest van al te veel Russische leiders is een mensenleven niets waard, en een Oekraïens leven nog minder.

Di 2/1

Claudine Gay stapt na amper zes maanden op als voorzitter van de Amerikaanse Harvard University. Ze was de tweede vrouw en eerste persoon van kleur in die functie. Een zeventigtal wetgevers eisten in een open brief haar ontslag omdat ze, na de uitbraak van de oorlog in Gaza, te laks zou zijn omgegaan met antisemitische uitlatingen op de universiteitscampus. Daarnaast werd ze beschuldigd van plagiaat. Vooral conservatieve activisten voerden campagne tegen Gay, terwijl het universiteitsbestuur haar bleef steunen. Honderden professoren ondertekenden een petitie voor het behoud van haar voorzitterschap, maar de persoonlijke aanvallen werden haar teveel. In haar ontslagbrief betreurt Gay de twijfels over haar strijd tegen intolerantie en over haar wetenschappelijk werk. Haar aftreden is een zoveelste uitloper van de culture wars in de VS. Ze blijft aan als professor.

Over de levensbeschouwelijke vakken doen soms de wildste verhalen de ronde. Ze zouden haaks staan op een divers geworden samenleving, herleidbaar zijn tot lessen ethiek en filosofie, of invulling geven aan nietszeggende praatuurtjes. Op dinsdag 16 januari wil de jaarlijkse Didachè Studiedag verduidelijken hoe levensbeschouwelijke vorming er vandaag uitziet en nadenken over de toekomst van het godsdienst-onderwijs. Historicus en theoloog Jeroen Hendrickx is een van de sprekers.

Het was een wrede strijd. Toen Mozes met zijn volk het beloofde land binnentrok, werd hij op de zwakste flank aangevallen door Amalek en de zijnen. Een terreurdaad die schreeuwde om vergelding. Mozes zei tot Joshua mannen uit te kiezen om oorlog te voeren tegen Amalek. Amalek en zijn gemeente waren weerloos voor de bek van het zwaard. Mozes liet op …

Bij uitgeverij Damon verscheen dit jaar De mens achter de monnik – Een leven in dagboeken, een compilatie van de zeven volumes die Thomas Merton (1915-1968) vanaf 1939 bij elkaar pende. Vanuit de smaakmakende Nederlandse titel vraag je je af of mens en monnik eigenlijk wel van elkaar te scheiden zijn? Het meer dan vierhonderd bladzijden tellende werk geldt zeker ook als een uitdieping en uitbreiding van Mertons bestseller The Seven Storey Mountain, het in 1948 uitgebrachte relaas van zijn bekering.

Migranten een gezicht geven was het doel van Matteo Garrone toen hij Io Capitano draaide. Bijna dertigduizend doden een stem geven ook. Regisseur Garrone mocht zijn empathische film in het Vaticaan aan paus Franciscus voorstellen.

Gertjan Monteyne wist als kind al dat hij ooit zelf voor de klas zou staan. Hij wilde kinderen leren lezen en rekenen. Tot hij in het vijfde middelbaar in het College van Oostende een inspirerende leraar godsdienst ontmoette. Monteynes besluit stond vast: “Ik studeer godsdienstwetenschappen.” Na zijn studies gaf hij les en vandaag werkt hij als inspecteur-adviseur godsdienst in het bisdom Brugge.